‘Duurzaam bouwen is geen luxe, maar noodzaak’

“Als constructeurs móéten we nadenken over duurzaamheid. Niet morgen, maar vandaag.” Het zijn duidelijke woorden van Maartje Dijk, constructeur en teamleider bij Witteveen+Bos. Zij is op dinsdag 30 september de gespreksleider tijdens de bijeenkomst ‘Duurzaam is niet duur’ van VNconstructeurs. Voor haar staat de urgentie vast: stijgende bouwkosten, schaarste aan materialen en personeel, en vooral een gigantisch klimaatprobleem dwingen de sector om anders te ontwerpen en bouwen.

Voor Dijk draait duurzaamheid in essentie om de manier waarop we omgaan met de levensduur van gebouwen. Soms ligt de nadruk op een zo lang mogelijke technische levensduur: een constructie die generaties mee kan en eeuwen overeind blijft, zoals een metrostation dat je niet zomaar vervangt. In andere gevallen is juist de functionele levensduur bepalend. Dan wordt een gebouw ontworpen met flexibiliteit voor toekomstige functies. “Het Kruithuis in Den Bosch is daarvan een sprekend voorbeeld,” zegt ze. “Dit monument begon ooit als kruitopslag, fungeerde later als graanopslag, repetitielokaal en lesruimte, en doet vandaag dienst als museum.” Daarnaast is er nog een derde invalshoek: ontwerpen met oog voor de restlevensduur. Hierbij gaat het in haar ogen niet zozeer om de hele constructie, maar om de losse onderdelen die je eenvoudig kunt demonteren en hergebruiken in een nieuw bouwwerk.

“Deze strategieën kun je bij nieuwbouw toepassen, maar net zo goed bij bestaande constructies,” legt Dijk uit. “Ga je een gebouw in stand houden, geef je het een nieuwe functie, of haal je het uit elkaar om de onderdelen opnieuw te gebruiken? Dat is de kern van duurzaam ontwerpen.”

Leeft

Binnen haar eigen omgeving merkt Dijk dat duurzaamheid sterk leeft. “Maar misschien is dat ook de bubbel waarin ik werk,” nuanceert ze. “Bij Witteveen+Bos trekken we juist mensen aan die duurzaamheid belangrijk vinden.” Toch ziet ze dat er ook nog veel constructeurs zijn die nog weinig met het thema bezig zijn.

Hoe krijg je die groep mee? Dijk denkt dat kosten een sleutel zijn. “Zolang duurzaamheid wordt gezien als duurder en complexer, blijven opdrachtgevers en collega’s terughoudend. Maar als we echt kunnen aantonen dat duurzaam bouwen niet duurder hoeft te zijn, dan vallen veel bezwaren weg. Daar ligt de kracht van de themabijeenkomst ‘Duurzaam is niet duur’.”

Spanningsveld

Een interessant spanningsveld ziet Dijk in de combinatie van duurzaamheid en constructieve veiligheid. “Neem demontabel bouwen. Je wilt een constructie zoveel mogelijk losmaakbaar maken. Maar stabiliteit en robuustheid vragen juist om verbindingen die onderdelen stevig aan elkaar knopen. Dat kan tegenstrijdig zijn. Uiteindelijk moet de constructie altijd veilig zijn. Dat blijft ons primaire uitgangspunt.”

Vooral jongere constructeurs zijn volgens haar sneller vertrouwd met duurzame vraagstukken. “Zij krijgen dit al mee in hun opleiding. Toen ik afstudeerde, kwam duurzaamheid nog in geen enkel vak voor. Voor ervaren constructeurs kan het soms lastiger zijn om andere materialen en werkwijzen te omarmen. Maar ook dat is een kwestie van leren en ervaring opbouwen.”

Met haar visie op levensduurstrategieën en haar praktijkervaring, onder meer met projecten als het eerdergenoemde Kruithuis, laat Dijk zien dat duurzaamheid in de constructeurspraktijk niet iets abstracts is, maar een concrete ontwerpkeuze. “Er is niet één antwoord. Wat we doen, is steeds het best mogelijke op basis van wat we nu weten en kunnen voorspellen. Maar we hebben ook geen tijd te verliezen. Duurzaamheid is geen luxe of extraatje. Het is simpelweg noodzaak.”

Prikkelend gesprek

Tijdens de bijeenkomst op dinsdag september gaat ze in elk geval voor een open en prikkelend gesprek. “Ik hoop natuurlijk in de eerste plaats op een hoge opkomst. Maar ik vind het vooral waardevol dat er een gemêleerd gezelschap komt. Niet alleen mensen die al overtuigd zijn, maar ook degenen die nog twijfelen en kritische vragen stellen: ‘Jullie zeggen dat dit goedkoper is, maar ik ervaar dat niet.’ Want dáár zit de winst: laten zien dat duurzaamheid niet duurder hoeft te zijn en dat het de moeite waard is om nieuwe wegen te verkennen.”

Praktische informatie

De bijeenkomst ‘Duurzaam is niet duur’ vindt plaats op dinsdag 30 september van 15:00 uur tot 18:30 uur bij Witteveen+Bos, aan de Daalsesingel 51C, in Utrecht. Kosten bedragen €95,- excl. btw voor leden en €125,- excl. btw voor niet-leden. Deelname levert 1 KE/PE-punt op.

Aanmelden voor de bijeenkomst Duurzaam is niet duur kan hier.