Het vak constructeur is aan flinke veranderingen onderhevig, niet in het minst door verregaande digitalisering. Een van de nieuwste ontwikkelingen is parametrisch ontwerpen. Volgens sommigen zal dit het werk van de constructeur drastisch beïnvloeden en misschien zelfs voor een belangrijk deel overbodig maken. Genoeg stof dus voor discussie, zo bleek ook tijdens een bijeenkomst van VNconstructeurs over dit onderwerp.
Parametrisch ontwerpen is het proces waarbij modellen of ontwerpen automatisch worden gegenereerd op basis van parameters zoals maten, materiaaldikte of geometrie. Naast het afwegen van haast eindeloos veel alternatieven voor complexe geometrie en constructies, kunnen hierdoor de consequenties van wijzigingen laat in het ontwerpproces automatisch worden doorgevoerd. Ook kunnen flinke stappen in efficiency worden gezet, als modellen worden gekoppeld aan productie.
Hoewel het nog lang niet heel breed wordt toegepast, zijn er al behoorlijk wat praktijkvoorbeelden die de potentie van de techniek laten zien. Dat werd duidelijk tijdens een bijeenkomst in Amersfoort, die VNconstructeurs in samenwerking met Cement organiseerde op 13 maart bij Arcadis in Amersfoort. Tijdens dit zogenoemde Rondetafelgesprek XL deelden vijf sprekers hun ervaringen. Dat het onderwerp in de belangstelling staat bleek wel uit de grote opkomst.
Google als concurrent?
De sprekers waren het over één ding eens: parametrisch ontwerpen zal een niet te onderschatten invloed hebben op het werk van de constructeur. De beroepsgroep heeft eigenlijk geen keuze: als je niet meegaat in deze ontwikkeling kan het wel eens einde oefening zijn. Partijen als Google liggen immers op de loer om in dit gat te springen.
Voorlopers in de markt
ABT is een van de bureaus die flink inzet op parametrisch ontwerpen. Chris van der Ploeg liet in zijn voordracht zien hoe het principe is toegepast bij onder meer het Collectiegebouw Boijmans van Beuningen en de Communicationtower A2 in Geleen. Bij het project PXXL Schiphol kon dankzij de parametrische opzet niet alleen de constructie worden geoptimaliseerd, maar ook de totale opzet: door te variëren in bijvoorbeeld aantal lagen en oppervlak, en die parameters te koppelen aan kosten, werd de opdrachtgever geholpen bij het maken van de juiste keuze. Bij Naturalis Biodiversity Center ging ABT nog een stap verder: door gebruik te maken van virtual reality werd de invloed van ontwerpbeslissingen direct letterlijk zichtbaar.
Johan de Groot van Wagemaker ging onder meer in op het proces richting het hoogste Level of Automation (LOA). De laatste stap naar LOA 500 blijkt de allermoeilijkste en kostbaarste. Maar die levert uiteindelijk wel heel veel op. Wagemaker heeft veel succes geboekt in diverse projecten. Mooiste voorbeeld is misschien wel de automatisering van de productie van betonnen putten in samenwerking met een Engelse leverancier. Op basis van enkele invoerparameters kan met nauwelijks meer dan een druk op de knop een volledig BIM-model worden gegenereerd inclusief wapening en rapportages.
Ook Koen van Vliegen van Royal HaskoningDHV liet diverse praktijkvoorbeelden zien, zoals een voetgangersbrug in Berlijn, een LNG-tank en de Stationsoverkapping bij Ede-Wageningen. Parametrisch ontwerpen speelt ook een belangrijke rol in hun advisering in het aardbevingsgebied in Groningen. Hij liet zien dat het in veel gevallen gaat om een afweging tussen parametriseren aan de ene kant en standaardiseren aan de andere.
Jeroen Coenders van White Lioness wierp een blik op andere toepassingsgebieden van parametrisch ontwerpen, zoals retail. Hij ziet vooral ook de voordelen in het verkoopproces. Van die andere markten kan de bouw een hoop leren. Het zal veel betekenen voor het soort mensen dat werkzaam is in de branche. Het gaat volgens Coenders dan niet zozeer om programmeurs maar eerder om modelleurs.
Laatste spreker was Jos Hoonhout. Hij gaf een inkijkje in een parametrische tool die hij zijn bij zijn bureau Vericon heeft ontwikkeld. Op basis van enkele inputgegevens worden daarmee grondgebonden woningen volledig automatisch gemodelleerd en getekend. Hij zet dit programma overigens bewust niet op de markt. De extra kosten voor het idiot proof maken wegen in zijn ogen niet op tegen de voordelen. Hij wil de tool vooral gebruiken in de dienstverlening richting collega bureaus.
Naast de programma’s die bedrijven voor eigen gebruik ontwikkelen, zijn er talloze producten op de markt die het parametrisch ontwerpen kunnen ondersteunen. Uiteenlopende pakketten passeerden tijdens de bijeenkomt de revue, zoals Rhinoceros, Grasshopper, Dynamo, Python, ParaPy en Karamba. Opvallend is dat ook Microsoft Excel in veel van de processen een belangrijke plek inneemt.
Uitdagingen
Parametrisch ontwerpen heeft een grote toekomst, zo voorspellen de sprekers. Uitdagingen zijn er evenwel genoeg. Denk aan de koppeling met teken- en rekenmodellen, het verschijnen van nieuwe versies van de pakketten en het hergebruik en onderhoud van code. Parametrisch ontwerpen zal zeker niet direct voor alle projecten toepasbaar zijn. Het blijft een afweging is tussen eenmalige investeringen en voordelen op de lange termijn.
Themanummer Cement
Over parametrisch ontwerpen brengt Cement na de zomer een themanummer uit. Meer informatie volgt.